سندرم دست-پا یا اریترودیسستزی کف دست-پلانتار
زمان تقریبی مطالعه
۶ دقیقه
فهرست مطالب در این مقاله
سندرم دست-پا یا اریترودیسستزی کف دست-پلانتار (Palmar-Plantar Erythrodysesthesia)
سندرم دست‌وپا همچنین به نام اریترودیسستزی کف پا-پلانتار نامیده می‌شود. این عارضه، یکی از عوارض جانبی برخی از درمان‌های سرطان است. سندرم دست‌وپا باعث قرمزی، تورم و درد در کف دست‌ها و/یا کف پا می‌شود. گاهی اوقات تاول ظاهر می‌شود. سندرم دست‌وپا گاهی اوقات در جای دیگری از پوست مانند زانو یا آرنج اتفاق می‌افتد. اما این حالت، کمتر رایج است.
تسکین عوارض جانبی بخش مهمی از مراقبت و درمان سرطان است. این روند، مراقبت تسکینی یا مراقبت حمایتی نامیده می‌شود. با تیم مراقبت‌های درمانی در مورد علائم خود، صحبت کنید. اطمینان حاصل کنید که هرگونه علائم جدید یا تغییر در علائم را مطرح کرده‌اید.
علائم سندرم دست‌وپا
علائم سندرم دست‌وپا خفیف یا متوسط عبارت‌اند از:
- قرمزی شبیه آفتاب‌سوختگی
- تورم
- احساس گزگز یا سوزش
- حساسیت یا حساسیت به لمس
- سفت‌شدن پوست
- پینه‌ها و تاول‌های ضخیم در کف دست‌ها و کف پاها
علائم سندرم شدید دست‌وپا عبارت‌اند از:
- پوست ترک‌خورده یا پوسته‌پوسته‌شده
- تاول، زخم یا زخم روی پوست
- درد شدید
مشکل در راه‌رفتن یا استفاده از دست‌ها
علل سندرم دست‌وپا
برخی از داروهای سرطان، بر رشد سلول‌های پوست یا رگ‌های خونی کوچک در دست‌ها و پاها تأثیر می‌گذارند. این تأثیر، باعث سندرم دست‌وپا می‌شود. هنگامی که دارو از رگ‌های خونی خارج می‌شود، به بافت‌های اطراف آسیب می‌رساند. این حالت، باعث ایجاد علائمی از قرمزی و تورم و مشکلات راه‌رفتن می‌شود.
برخی از داروها بیش از داروهای دیگر، باعث ایجاد سندرم دست‌وپا می‌شوند. انواع شیمی‌درمانی که می‌تواند باعث این سندرم شود عبارت‌اند از:
- کاپسیتابین (زلودا)
- سیتارابین (موجود به عنوان یک داروی ژنریک)
- دوستاکسل (تاکسوتر)
- دوکسورابیسین (موجود به عنوان یک داروی ژنریک)
- فلوراوراسیل (۵-FU)
- فلوکسوریدین (موجود به عنوان یک داروی ژنریک)
- ایداروبیسین (اندامایسین)
- دوکسوروبیسین لیپوزومی (دوکسیل)
- پاکلیتاکسل (تاکسول)
- ومورافنیب (زلبوراف)
درمان‌های هدفمندی که به احتمال بیشتری سندرم دست و پا ایجاد می‌کنند، عبارتند از:
- اکسیتینیب (اینلیتا)
- کابوزانتینیب (کابومتیکس، کامتریک)
- رگورافنیب (استیوارگا)
- سورافنیب (نکساوار)
- سونیتینیب (سوتنت)
- پازوپانیب (وترینت)
مصرف این داروها در تمامی افراد، منجر به سندرم دست – پا نمی‌شود. شدت سندرم دست – پا برای هرکس می‌تواند متفاوت باشد. حتی افرادی که داروی مشابهی را برای نوع مشابهی از سرطان مصرف می‌کنند، ممکن است علائم مشابهی نداشته باشند.
پیشگیری و مدیریت سندرم دست‌وپا
سندرم دست‌وپا معمولاً در ۶ هفته اول درمان با درمان هدفمند، شدت می‌یابد. با شیمی‌درمانی، معمولاً بعد از ۲ تا ۳ ماه ظاهر می‌شود.
اگر علائم اولیه سندرم دست‌وپا را مشاهده کردید، یا اگر متوجه شدید علائم شدیدتر شده‌اند، با مطب پزشک خود تماس بگیرید. تیم مراقبت درمانی شما ممکن است درمان را تغییر دهد یا به مدیریت علائم کمک کند. نکات زیر ممکن است برای شما مفید باشد:
- هنگام شستن ظروف یا حمام‌کردن، استفاده از آب داغ، روی دست‌ها و پاهای خود را محدود کنید.
- دوش یا حمام با آب‌خنک بگیرید. پس از شستشو یا حمام‌کردن، پوست خود را بااحتیاط خشک کنید.
- دست‌وپای خود را خنک کنید. هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ، آب جاری خنک یا حوله مرطوب استفاده کنید. از قرار دادن مستقیم یخ روی پوست خودداری کنید.
- از منابع گرما، از جمله سونا، نشستن در زیر نور خورشید یا نشستن در مقابل یک پنجره آفتابی اجتناب کنید.
- در ۶ هفته اول درمان از انجام فعالیت‌هایی که باعث زور یا مالش روی دست‌ها یا پاها می‌شود خودداری کنید. این شامل دویدن، ایروبیک و ورزش‌های دارای راکت است.
- از تماس با مواد شیمیایی مورداستفاده در شوینده‌های لباسشویی یا محصولات پاک‌کننده خانگی خودداری کنید.
- از استفاده از دستکش پلاستیکی بدون آستر برای تمیزکردن با آب داغ خودداری کنید. پلاستیک، گرما و عرق را روی پوست شما نگه می‌دارد. سعی کنید از دستکش‌های نخی سفید زیر دستکش‌های پلاستیکی استفاده کنید.
- از استفاده از ابزار یا وسایل خانگی که نیاز دارند دست را روی سطح سخت فشار دهید، خودداری کنید. به‌عنوان مثال، می‌توان به ابزار باغبانی، چاقو و پیچ‌گوشتی اشاره کرد.
- به‌آرامی از کرم‌های مراقبت پوست استفاده کنید تا دست‌های خود را مرطوب نگه دارید. از مالیدن یا ماساژدادن لوسیون به دست‌وپا خودداری کنید. این نوع حرکت می‌تواند اصطکاک ایجاد کند.
- کفش و لباس گشاد و دارای تهویه مناسب بپوشید تا هوا بتواند آزادانه روی پوست شما حرکت کند.
- سعی کنید پابرهنه راه نروید. از دمپایی‌های نرم و جوراب‌های ضخیم برای کاهش اصطکاک روی پاهای خود استفاده کنید.
- قبل از شروع درمان سرطان، برای برداشتن پینه‌ها و ناخن‌های ضخیم، به یک متخصص پا مراجعه کنید. متخصص پا، پزشکی است که در بیماری‌های پا تخصص دارد. او همچنین می‌تواند محصولاتی را توصیه کند که اصطکاک را کاهش می‌دهند و فشار کمتری به پا وارد می‌کنند.
درمان سندرم دست‌وپا
هنگام مصرف داروهای شناخته شده برای ایجاد سندرم دست – پا، داروهای ضدالتهابی موضعی ممکن است به شما کمک کنند. این داروها شامل کرم‌های کورتیکواستروئیدی مانند کلوبتازول (نام‌های تجاری متعدد) یا هالوبتازول (اولتراویت) است. علاوه‌بر این، پزشک ممکن است دوز شیمی‌درمانی را کاهش دهد یا برنامه شیمی‌درمانی شما را تغییر دهد. ممکن است لازم باشد پزشک به‌طور موقت شیمی‌درمانی را متوقف کند تا زمانی که علائم سندرم دست – پا بهبود یابد.
برای درمان سندرم دست‌وپا می‌توان از گزینه‌های زیر استفاده کرد:
- مسکن‌های موضعی درد، مانند لیدوکائین (چند نام تجاری). اینها به‌عنوان کرم یا برچسب، روی نواحی دردناک کف دست‌وپا استفاده می‌شوند.
- لایه‌بردار، مرطوب‌کننده موضعی، بدون نسخه یا از طریق پزشک، در دسترس هستند. داروهای حاوی اوره، اسید سالیسیلیک یا لاکتات آمونیوم، بسیار مفید هستند.
- مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن (چند نام تجاری)، ناپروکسن (چند نام تجاری) و سلکوکسیب (سلبرکس). اگر در حال حاضر هر یک از این داروها یا سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را مصرف می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید.
هنگام انجام شیمی‌درمانی با پاکلیتاکسل، دوستاکسل یا دوکسوروبیسین، برای جلوگیری از سندرم دست‌وپا، از کیسه‌های یخ زیر دست‌ها و پاها استفاده می‌شود.
تغییر طعم و بو
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان در طول یا بعد از درمان دچار تغییراتی در طعم و بو می‌شوند. این تغییرات می‌تواند منجر به بیزاری از غذا شود. بیزاری از غذا، بیزاری شدید از برخی غذاهاست که باعث می‌شود از آنها اجتناب کنید. تغییرات طعم و بو می‌تواند خوردن را سخت‌تر کند و منجر به کاهش وزن بدون تلاش شود. نخوردن و نیاشامیدن کافی می‌تواند درمان و بهبودی بدن شما را از سرطان دشوارتر کند.
نشانه‌های استرس روانی
استرس روانی نحوه واکنش بدن و مغز به هر نیاز یا خواسته‌ای است که به‌عنوان یک چالش یا مانع دیده می‌شود. استرس روانی لزوماً منفی نیست. برخی افراد استرس کوتاه‌مدت را انگیزه‌بخش می‌دانند، مانند امتحان یا مصاحبه شغلی. بااین‌حال، استرس زیاد گاهی اوقات می‌تواند باعث علائم فیزیکی و مشکلات سلامتی شود، به‌خصوص اگر استرس خود را به‌خوبی مدیریت نکنید.
مهارت‌های مقابله با افسردگی
حتی با درمان‌هایی مانند داروهای ضدافسردگی یا روان‌درمانی، داشتن استراتژی‌های اضافی برای مقابله با افسردگی مفید است. مکانیسم‌های خودتنظیمی و مقابله‌ای نقش اساسی در درمان دارند. آنها می‌توانند تسکین دهند و اثربخشی سایر مداخلات را افزایش دهند. این مقاله ۲۲ مهارت مقابله با افسردگی شامل راهبردهای درمانی، فیزیکی، عاطفی و اجتماعی را ارائه می‌دهد.